Tính đến thời điểm hiện tại (tháng 4/2024) toàn tỉnh có 514 sản phẩm OCOP được đánh giá công nhận 3 sao trở lên, trong đó có 1 sản phẩm đạt 5 sao, 26 sản phẩm đạt 4 sao, 487 sản phẩm đạt 3 sao. Có 301 chủ thể sản xuất kinh doanh sản phẩm OCOP

Nghệ An nằm ở vị trí trung tâm vùng Bắc Trung Bộ của Việt Nam, phía Đông giáp biển, phía Tây giáp nước CHDCND Lào, phía Nam giáp tỉnh Hà Tĩnh, phía Bắc giáp tỉnh Thanh Hóa. Nghệ An có diện tích tự nhiên 16.490.25 km2, là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước với dân số 3.4 triệu người. Nằm trong hành lang kinh tế Đông – Tây nối liền Myanmar – Thái Lan – Lào – Việt Nam theo Quốc lộ 7 đến cảng Cửa Lò. Nghệ An có 1 thành phố, 3 thị xã và 17 huyện. Trong đó, Thành phố Vinh là đô thị loại 1, là trung tâm kinh tế, văn hóa của tỉnh và của cả khu vực Bắc Trung bộ. Là nơi hội tụ đầy đủ các tuyến giao thông đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường biển, đường thủy nội địa; điều kiện tự nhiên phong phú, đa dạng như một Việt Nam thu nhỏ… Nghệ An có vai trò quan trọng trong mối giao lưu kinh tế - xã hội, Bắc – Nam, xây dựng và phát triển kinh tế biển, kinh tế đội ngoại và mở rộng hợp tác quốc tế. Với tiềm năng và lợi thế đó, ngày càng có nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đến tìm hiểu cơ hội đầu tư, kinh doanh tại Nghệ An. Nghệ An đang phát triển thành một địa phương năng động năng động và vươn mình trỗi dậy đầy sức sống trong sự hội nhập và phát triển của đất nước, trở thành động lực tăng trưởng của vùng Bắc Trung bộ …

Chương trình mỗi xã một sản phẩm (gọi tắt là Chương trình OCOP) được xác định là một giải pháp giúp thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” với sự vào cuộc của các cấp, các ngành từ chính quyền địa phương đến các chủ thể, đã tạo ra những sản phẩm OCOP cho năng suất cao và chất lượng tốt. Đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng sẽ mang lại hiệu quả thiết thực trên mọi phương diện để sản phẩm OCOP của tỉnh ngày càng được khẳng định trên thị trường.

Sau hơn 4 năm thực hiện trong điều kiện gặp nhiều khó khăn, song Chương trình OCOP đã nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các bộ ngành Trung ương, với quyết tâm chính trị cao của cấp ủy chính quyền, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, đặc biệt là sự đồng tình, hưởng ứng của người dân. Với việc phát huy tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, cộng với những chính sách, chương trình, đề án về phát triển kinh tế xã hội được tỉnh, các huyện ban hành, tổ chức thực hiện trong thời gian qua đã và đang phát huy hiệu quả góp phần vào thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh sản phẩm OCOP, nâng cao giá trị hàng hóa làm tăng thu nhập và góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần ở nông thôn.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai Chương trình OCOP thời gian qua vẫn còn những tồn tại, hạn chế, bất cập nên chưa khai thác hết tiềm năng, thế mạnh trong phát triển sản phẩm OCOP như: Một số sản phẩm OCOP do sản xuất chủ yếu là thủ công, máy móc thiết bị công nghệ lạc hậu, việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật sản xuất còn hạn chế, chưa quan tâm đến kiểu dáng, bao bì đóng gói. Đặc biệt là thương hiệu chưa lớn mạnh nổi bật nên sức cạnh tranh trên thị trường còn thấp, giá thành cao. Một số địa phương còn lúng túng trong cách làm, cách xác định lợi thế, tiềm năng, mới chỉ tập trung vào hoàn thiện các sản phẩm đã có, chưa quan tâm nhiều đến phát triển các sản phẩm mới gắn với vùng nguyên liệu và lao động địa phương. Các cơ chế, chính sách tuy đã được ban hành song nguồn lực triển khai Chương trình còn hạn chế, chủ yếu là lồng ghép dẫn đến những khó khăn trong quá trình triển khai. Bên cạnh đó các chủ thể khó tiếp cận các nguồn vốn tín dụng; Công tác xúc tiến thương mại, giới thiệu, quảng bá các sản phẩm OCOP đã được quan tâm thực hiện nhưng vẫn còn hạn chế; chưa kết nối tiềm năng, lợi thế với khai thác tiềm năng du lịch. Công tác tuyên truyền về chương trình OCOP tuy đã được quan tâm nhưng vẫn còn hạn chế, vẫn còn nhiều người tiêu dùng chưa biết đến sản phẩm OCOP.

Thực tiễn qua hơn 4 năm thực hiện chương trình cho thấy “Để sản phẩm OCOP tồn tại và phát triển cần phải đảm bảo các yếu tố: Chất lượng sản phẩm, xúc tiến thương mại, tìm đầu ra cho sản phẩm; phát triển các điểm bán hàng và quảng bá, liên kết tiêu thụ sản phẩm OCOP, tạo hệ thống phân phối hiệu quả, giá cả phải cạnh tranh đối với các sản phẩm tương đồng trên thị trường, Bên cạnh đó yếu tố thương hiệu, chỉ dẫn địa lý tạo ra sản phẩm đặc trưng, nâng cao giá trị và sức cạnh tranh là then chốt…”

Ứng dụng công nghệ số trong việc xây dựng hồ sơ và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP

Việc số hoá sản phẩm OCOP góp phần quản lý dữ liệu, quảng bá, phát triển thương mại sản phẩm OCOP trên thị trường. Từ đó, xây dựng hình ảnh, thương hiệu sản phẩm OCOP Nghệ An tạo niềm tin cho người tiêu dùng trong và ngoài nước. Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức hội thảo công bố kết quả nhiệm vụ khoa học “Hỗ trợ xây dựng hồ sơ và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP, số hóa sản phẩm và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc theo chuỗi giá trị sản phẩm OCOP”. Tham dự hội nghị có đại diện các sở, ban, ngành liên quan và một số địa phương cấp huyện; các đơn vị có sản phẩm được số hoá.

Các sản phẩm sau khi tham gia chương trình OCOP đã có nhiều chuyển biến tích cực về chất lượng, bao bì nhãn mác, bộ nhận diện thương hiệu. Một số sản phẩm bước đầu đã khẳng định được thương hiệu, được người tiêu dùng tin tưởng đón nhận.

Tuy nhiên, xây dựng hồ sơ và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP và số hóa sản phẩm OCOP chưa được quan tâm, phát triển đúng mức trong điều kiện công nghệ 4.0 và chuyển đổi số hiện nay.

Bên cạnh đó, để sản phẩm được người tiêu dùng tra cứu đầy đủ các thông tin sản phẩm góp phần cho công tác quảng bá thương hiệu, xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường,… cần phải được số hóa với công nghệ mới và tiện dụng trong sử dụng. Trước thực trạng đó, Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Nghệ An thuộc Sở Khoa học và Công nghệ đã thực hiện nhiệm vụ khoa học “Hỗ trợ xây dựng hồ sơ và quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP, số hóa sản phẩm và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc theo chuỗi giá trị sản phẩm OCOP”.

Theo đó, có 23 sản phẩm của 6 chủ thể được thực hiện công tác số hóa. Thông qua số hóa, quản lý dữ liệu sản phẩm OCOP giúp truy xuất dễ dàng nguồn gốc xuất xứ, hạn chế vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng lưu thông không rõ nguồn gốc xuất xứ, sản phẩm chứa chất cấm, độc hại ảnh hưởng sức khỏe con người, giúp người tiêu dùng yên tâm sử dụng; Các sản phẩm OCOP được đẩy mạnh số hóa giúp sản phẩm bảo vệ được thương hiệu, khẳng định sự minh bạch và uy tín trên thị trường.

Xu hướng đưa sản phẩm OCOP lên các sàn thương mại điện tử sẽ góp phần chuyển dịch mạnh mẽ, rút ngắn khoảng cách từ nơi sản xuất tới nơi tiêu thụ; giúp sản phẩm được tiếp cận thị trường trong và ngoài nước nhanh và tiện lợi; Giúp quảng bá sản phẩm ở bất cứ nơi đâu và tiện cho việc tra cứu và thông tin sản phẩm; Góp phần quản lý dữ liệu, số hóa sản phẩm OCOP để quảng bá, phát triển thương mại sản phẩm OCOP trên thị trường; Từng bước xây dựng hình ảnh, thương hiệu sản phẩm OCOP Nghệ An tạo niềm tin cho người tiêu dùng trong và ngoài nước.

Đặc biệt, mô hình số hóa 3D và 360 độ là một trong những công nghệ hiện đại giúp tối ưu hóa việc tổ chức; góp phần đưa các sản phẩm địa phương tiếp cận nhiều khách hàng hơn trong thời đại công nghệ số. Năm 2024, sẽ tiếp tục số hóa và quản lý dữ liệu đối với toàn bộ các sản phẩm OCOP của tỉnh để giúp công tác quản lý, quảng bá và thông tin đầy đủ đến với người tiêu dùng trên nền tảng không gian kết nối toàn diện và tương thích với tất cả các thiết bị; Tương thích với tất cả các trình duyệt web (Chrome, Firefox, Internet Explorer, Cốc cốc, Safari…).

Hy vọng, những đổi mới về tư duy và nhiều giải pháp đồng bộ và những sáng kiến trong phát triển sản phẩm OCOP, tỉnh Nghệ An sẽ đạt được những kết quả ấn tượng trong triển khai thực hiện Chương trình OCOP, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực nông thôn, xây dựng nông thôn mới bền vững.

Đinh Thị Huyền Trâm - Sở TT&TT