So
với nhiều địa phương trên cả nước, Nghệ An được xem là một vùng đất có nhiều lễ
hội truyền thống, đây là một lợi thế giúp Nghệ An có thể khai thác loại hình du
lịch lễ hội để thu hút du khách.
Đa dạng màu sắc văn hóa
Nghệ
An còn nổi danh là vùng đất có lịch sử văn hóa lâu đời và truyền thống đấu
tranh cách mạng. Tính đến nay, toàn tỉnh đã có 476 di tích, danh thắng được xếp
hạng; trong đó, 146 di tích quốc gia và 330 di tích cấp tỉnh, sáu di tích quốc
gia đặc biệt gồm có: Khu di tích Kim Liên ở huyện Nam Đàn (trong đó di tích
lịch sử Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong bốn di tích quan trọng
tại Việt Nam về Chủ tịch Hồ Chí Minh, lưu giữ những hiện vật, tài liệu, không
gian văn hóa - lịch sử về thời niên thiếu của Hồ Chí Minh và những người thân
trong gia đình Người); Khu Lưu niệm Phan Bội Châu (huyện Nam Đàn); Đình Hoành
Sơn (huyện Nam Đàn); Đền thờ Nguyễn Xí (huyện Nghi Lộc); Km số 0 đường Hồ Chí
Minh (huyện Tân Kỳ) và Đền thờ Vua Mai Hắc Đế (huyện Nam Đàn).
Các
lễ hội được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia như: Lễ hội
đền Cờn (Hoàng Mai), Lễ hội đền Chín Gian (Quế Phong), Nghi Lễ Xăng Khan của
dân tộc Thái ở các huyện miền núi tỉnh Nghệ An, Lễ hội đền Quả Sơn (Đô Lương);
Lễ hội đền Thanh Liệt (Hưng Nguyên), Lễ hội đền Ông Hoàng Mười (Hưng Nguyên),
Lễ hội Đền Bạch Mã (Thanh Chương). Đặc biệt Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh là di sản
văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại được UNESCO vinh danh năm 2014, đây
là nguồn tài nguyên quý giá để tạo ra các sản phẩm du lịch hấp dẫn.
Các
huyện miền Tây có hệ thống các di tích và lễ hội đa dạng vào mùa Xuân như: di
tích và lễ hội đền Choọng (huyện Quỳ Hợp), đền Vạn - Cửa Rào (huyện Tương
Dương), lễ hội Hang Bua (Huyện Quỳ Châu), lễ hội Mường Ham (huyện Quỳ Hợp), lễ
hội Môn Sơn Lục Dạ (Con Cuông), đình Võ Liệt (Thanh Chương), Lễ hội Bươn Xao
(Tân Kỳ)...
Bên
cạnh đó, Nghệ An còn có nhiều di sản văn hoá phi vật thể có giá trị như: dân ca
ví dặm, văn học dân gian, ca múa nhạc dân gian, các phong tục tập quán, lễ hội,
văn hoá ẩm thực, làng nghề truyền thống…
Để hình ảnh con người xứ Nghệ được lan tỏa qua các màu sắc
lễ hội
Các
lễ hội được tổ chức hàng năm theo một lịch trình, thời gian, không gian nhất
định và trở thành ký ức của người dân, đồng thời là nhu cầu sinh hoạt văn hóa
tâm linh cộng đồng qua nhiều thế hệ từ đời này qua đời khác, mang đậm bản sắc
văn hóa vùng miền, tạo dấu ấn cho du khách. Những
năm qua, đặc biệt là kể từ khi Nghị định số 110/2018/NĐ-CP ngày 29/8/2018 của
Chính phủ có hiệu lực, công tác quản lý và tổ chức lễ hội ở Nghệ An đã nhận được
sự quan tâm của các cấp chính quyền, sự quản lý và hướng dẫn hoạt động của các
cơ quan chuyên môn nên cơ bản các lễ hội ít xảy ra hiện tượng tiêu cực ảnh hưởng
đến môi trường văn hóa lễ hội. Các hoạt động vui chơi giải trí trong lễ hội cơ
bản đảm bảo các yêu cầu thuần phong mỹ tục, phù hợp với không gian văn hóa của
lễ hội, góp phần tạo không khí vui tươi, sôi nổi. Nhiều nghi lễ, phong tục tập quán truyền thống của người
dân Nghệ An được thể hiện trong các lễ hội truyền thống, làm cho các lễ hội
mang đậm dấu ấn vùng miền, trở thành nét đặc sắc thu hút đông đảo nhân dân tham
gia, thưởng ngoạn. Thông qua tổ chức lễ hội, tạo ra sự giao lưu về văn hóa, góp
phần quảng bá về văn hóa truyền thống dân tộc, hình ảnh quê hương và con người
Nghệ An.
Để thực hiện có hiệu lực, hiệu quả công tác
quản lý nhà nước về lễ hội, Sở Văn hóa và Thể thao đã ban hành Thông báo số
176/TB-SVHTT ngày 16/1/2024 về kế hoạch tổ chức các lễ hội trong năm 2024. Theo
đó, năm 2024, toàn tỉnh sẽ có 27 lễ hội được đưa vào danh mục quản lý, trong
đó, có 21 lễ hội diễn ra vào mùa Xuân (tháng 1 đến tháng 3 Âm lịch), còn lại
diễn ra vào các thời điểm khác trong năm (từ tháng 4 đến tháng 10 Âm lịch). Các
địa phương sẽ có kế hoạch cụ thể của từng lễ hội đảm bảo tổ chức theo nguyên
tắc quy định của pháp luật, đó là trang trọng, thiết thực, hiệu quả, phù hợp
với quy mô, nội dung của lễ hội.
Năm nay, các lễ hội cổ truyền của Nghệ An sẽ
có nội dung cân đối hài hoà giữa phần lễ và phần hội. Linh hồn của lễ hội chính
là các nghi lễ truyền thống bản địa, là hoạt động chính của lễ hội. Thông qua
đó nêu cao tính gắn kết cộng đồng, nhu cầu hưởng thụ văn hoá và đặc biệt là thể
hiện tình cảm của con người gửi gắm những ước vọng vào một năm mới mưa thuận
gió hòa, mùa màng bội thu, nhân dân ấm no, hạnh phúc. Cũng trong phần lễ sẽ
toát lên những giá trị văn hóa cũng như bản sắc độc đáo, thông qua trang phục,
văn cúng, các tục hèm trong các nghi thức như: Lễ Khai quang, lễ cáo Trung
Thiên, lễ Yết, lễ Rước, lễ Đại tế, lễ tạ… là giá trị văn hóa phi vật thể. Đây
chính là điểm nhấn của lễ hội trong năm nay, cũng là một cách để bảo tồn và
phát huy các giá trị truyền thống của dân tộc. Phần hội được các địa phương tổ
chức đảm bảo văn minh, tiết kiệm. Các hoạt động dịch vụ được quản lý chặt
chẽ. Đảm bảo an ninh, an toàn về mọi mặt cho du khách về dự lễ hội. Phần
hội bao gồm các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao, các trò chơi giân gian,
hội trại…Trong đó các trò chơi dân gian được chú trọng như : Bắn nỏ, múa lân,
nhảy bao bố, bịt mắt đập nồi, kéo co, đánh đu, đua thuyền, đấu vật, cờ người …
Lễ hội là môi trường bảo tồn các giá trị truyền
thống ngàn năm của cha ông, được coi là
nhịp cầu nối quá khứ với hiện tại, cũng là một trong những môi trường giáo dục
truyền thống và văn hóa dân tộc, là nhu cầu sinh hoạt tinh thần chính đáng của
nhân dân. Do đó bảo tồn phát huy giá trị bản sắc văn hóa
trong lễ hội cổ truyền luôn hết sức cần thiết đối với tỉnh Nghệ An nói riêng,
cũng như tất cả các địa phương khác trên mọi miền Tổ quốc.
Đinh Thị Huyền Trâm –
Sở TT&TT